Afgelopen zomer kwam ik het boek Zwemmen in het donker van de Poolse auteur Tomasz Jedrowski tegen. Ik werd nieuwsgierig, want de korte inhoud sprak me aan. Dit boek werd aanbevolen voor lezers van de boeken van Benedict Wells, Noem me bij jouw naam van André Aciman en Een klein leven van Hanya Yanagihara. Dat zijn behoorlijk grote schoenen om te vullen. Ik las respectievelijk Een klein leven van Yanagihara en Hard land van Benedict Wells, door Noem me bij jouw naam kwam ik niet heen. Die andere twee boeken vond ik goed, dus ik was erg benieuwd wat Zwemmen in het donker mij zou brengen. Het luisterboek liet alleen nog even op zich wachten. Heeft Tomasz Jedrowski de belofte waar kunnen maken en zich kunnen meten met eerder genoemde auteurs?
Titel: Zwemmen in het donker
Auteur: Tomasz Jedrowski
Vertaler: Lucie Schaap, Maaike Bijnsdorp
Verschijningsdatum: 31 januari 2021
Uitgever: J.M. Meulenhoff
Format: Luisterboek
Voorlezer: Jesse Mensah
Luistertijd: 6 uur, 57 minuten
Geluisterd via: Storytel
Genre: Literatuur & Romans, LGBTQIA+
Polen, 1980. De angstige, gedesillusioneerde Ludwik Gowacki, die binnenkort afstudeert aan de universiteit, is samen met de rest van zijn klas naar een landbouwkamp gestuurd. Hier ontmoet hij Janusz. Samen brengen ze een droomachtige zomer door met zwemmen in afgelegen meren, het lezen van verboden boeken en verliefd worden. Maar als de zomer voorbij is, gaan de twee noodgedwongen terug naar Warschau, naar de harde realiteit van het leven onder de communistische partij. Verbannen uit het paradijs moeten Ludwik en Janusz beslissen hoe ze zullen overleven, en door hun verschillende keuzes worden ze uit elkaar gedreven. Zwemmen in het donker is een onvergetelijke roman over jeugd, liefde en verlies – en de offers die we brengen om een zinvol leven te leiden.
In dit verhaal maken we kennis met Ludwik en Janusz die elkaar voor het eerst ontmoeten als ze in de zomer van 1980 naar een landbouwkamp worden gestuurd om daar te werken. Dit werkkamp is in het Polen dat gebukt gaat onder het communistische regime een vereiste om te kunnen afstuderen van de universiteit. Ludwik voelt zich direct aangetrokken tot Janusz, maar hij moet hier niet mee te koop lopen. Homoseksualiteit is namelijk strafbaar in die tijd. Tijdens die ene zomer ontwikkelt zich een vriendschap tussen de twee jongens die langzaam uitgroeit tot meer. Dit moet in het grootste geheim, want niemand mag dit weten. De een heeft hier meer moeite mee dan de ander.
Doordat deze roman is geschreven als één lange brief van Ludwik aan Janusz krijg je het verhaal van slechts een kant te lezen. We volgen Ludwik die alle gebeurtenissen overdenkt en erover schrijft aan Janusz. In het begin moest ik hier best even aan wennen. Gelukkig went dit snel waarna het verhaal fijner leest. Door deze manier van schrijven heeft Jedrowski de tegenstellingen tussen de personages goed weer weten te geven. Ludwik is erg Westers georiënteerd en wil graag naar het Westen. janusz moet daar niets van hebben. Dit zorgt voor problemen die het hele verhaal door goed merkbaar zijn en de onderlinge relatie beïnvloeden.
Het Polen van de jaren ’80 was een land waar angst regeerde. Ook dit is door de auteur goed op papier gezet. Men moest oppassen met wat men zei of dacht, één verkeerd woord of verkeerde daad kon nare gevolgen hebben. Ludwik ondervindt dit aan den lijve. Het ging toen zelfs zo ver dat je weinig kon als je geen connecties met de communistische partij had. Ludwik wilde iets voor elkaar proberen te krijgen, maar dat was bij voorbaat al kansloos omdat hij geen connecties had. Op een gegeven moment moest hij toch zo’n connectie aangaan en dat knaagde aan hem. Deze worstelingen komen in het boek duidelijk naar voren. Het maakt dat je als lezer nieuwsgierig blijft naar het verloop van het verhaal en daarnaast met de personages meeleeft, ondanks dat het lastig is om sympathie voor een aantal van hen te voelen. Dit maakt dat je deze roman soms even weg moet leggen, terwijl je het eigenlijk in een ruk door wilt lezen.
Zwemmen in het donker van Tomasz Jedrowski is een LGBTQIA+ roman die zich afspeelt in het Polen van de jaren ’80. De beklemmende sfeer en de manier van schrijven zorgen ervoor dat je nieuwsgierig blijft en door wilt lezen. Doordat het verhaal wordt verteld als een brief van Ludwik aan Janusz is het in het begin wel even wennen. Gelukkig verandert dit snel waardoor het boek fijner leest. Door eerder genoemde beklemmende sfeer is het soms moeilijk om sympathie voor de personages te voelen. Dit maakt het boek een verhaal dat je niet in een ruk uit kunt lezen, ook al wil je dat wel.